Πάνω στην τριγωνική χερσόνησο του λόφου της Καβάλας, από τις Καμάρες ως την άκρη του ακρωτηρίου, όπου βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας, μέχρι το 1864 περιοριζόταν η παλιά πόλη, που ήταν συνέχεια της αρχαίας Νεάπολης και της Βυζαντινής Χριστούπολης. Μέσα στον ίδιο χώρο, η ίδια πόλη παρουσιάζεται, σε διαφορετικές εποχές, με διαφορετικό όνομα. Κάθε όνομα είναι χαρακτηριστικό και αντιστοιχεί σε μια ιστορική περίοδο. Η Νεάπολη παρ’ Αντισάραν (=Καλαμίτσα) στην αρχαία περίοδο, στη βυζαντινή περίοδο ονομάστηκε Χριστούπολις προς τιμή του Αποστόλου Παύλου κι αυτό το όνομα διατηρήθηκε ως το 1470. Κατά τη νεώτερη εποχή δηλαδή από το 1470 ονομάστηκε Καβάλα, όνομα που διατηρεί ως σήμερα (Καβάλα =τουρκικό τοπωνύμιο και σημαίνει παράγκα δίπλα στη θάλασσα) Η Νεάπολη ήταν το επίνειο της αρχαίας πόλης των Φιλίππων. Σ’ αυτή αποβιβάστηκε το 49μ.χ. ο Απόστολος Παύλος πριν πάει στους Φιλίππους. Την ιστορία της αρχαίας πόλης μας τη δίνουν σήμερα οι σκόρπιες ιστορικές μαρτυρίες που υπάρχουν στα κείμενα των αρχαίων, τα ανασκαφικά ευρήματα που ήρθαν κατά καιρούς στο φώς, οι επιγραφές και τα ψηφίσματα που βρέθηκαν και που μνημονεύουν αξιόλογα γεγονότα της πόλης. Από τη βυζαντινή εποχή η πρώτη περίοδος μας είναι σχεδόν άγνωστη, ενώ η τελευταία διαφωτίζεται από τις άφθονες μαρτυρίες που είναι διασκορπισμένες στις πηγές των παλαιολόγειων χρόνων. Πηγές επίσης, ήταν η αλληλογραφία του ελληνικού υποπροξενείου της Καβάλας (από το Υπουργείο Εξωτερικών) που καλύπτει τη χρονική περίοδο 1835-1913 καθώς και φωτοαντίγραφα από τα γαλλικά και αγγλικά αρχεία, που διασώζουν την αλληλογραφία των αντίστοιχων υποπροξενείων που λειτούργησαν στην Καβάλα κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Ενώ η έκδοση του μακεδονικού αγώνα διαφωτίζει την πρόσφατη περίοδο, που οδήγησε στη μεγάλη εποποϊα των βαλκανικών πολέμων.
Περιλαμβάνονται τα εξής κεφάλαια: Βυζαντινοί χρόνοι-ιστορία της Χριστούπολης με σύνδεση των αρχαίων χρόνων-ιστορία της Νεάπολης , Νεότεροι χρόνοι-ιστορία της Καβάλας, Εμπορική ανάπτυξη της Καβάλας, Μακεδονικός αγώνας-απελευθέρωση της πόλης, τέλος αναφορά στα μνημεία που δημιουργήθηκαν τις παραπάνω περιόδους.